Rywalizacja w rodzeństwie to zjawisko, z którym spotyka się wiele rodzin. Rodzice często zastanawiają się, jak radzić sobie z porównaniami i współzawodnictwem między dziećmi. Natomiast dzieci zmagają się z poczuciem bycia „gorszym” od brata czy siostry. Choć pewien stopień rywalizacji jest naturalny i może motywować do rozwoju, ważne jest, by nie przekształciła się ona w trwałe poczucie niższości czy zazdrości.
Rywalizacja między rodzeństwem może mieć wiele przyczyn. Jedną z nich jest naturalna potrzeba zwrócenia na siebie uwagi rodziców i zdobycia ich aprobaty. Innymi przyczynami może być: różnica wieku, inne temperamenty, zainteresowania czy też sposób wyrażania emocji przez dzieci. Ponadto reakcje rodziców na sukcesy i porażki każdego z dzieci, mogą nieświadomie podsycać rywalizację. Rodzina jest przecież pierwszym punktem odniesienia dla dziecka. To w niej buduje swoją wiedzę o świecie i samym sobie, korzystając z informacji od bliskich i doświadczeń w interakcjach z rodzicami i rodzeństwem. To właśnie one mają wpływ na kształtowanie się określonego poziomu poczucia własnej wartości, sprawstwa, radzenia sobie w sytuacjach trudnych itp.
Ciągłe współzawodnictwo może prowadzić do negatywnych konsekwencji emocjonalnych, takich jak niska samoocena, poczucie odrzucenia czy trwałe konflikty w relacjach rodzeństwa.
Będąc rodzicem:
- Unikaj porównań – Staraj się nie porównywać osiągnięć i zachowań swoich dzieci. Każde jest wyjątkowe i rozwija się we własnym tempie. Każde dziecko pojawia się w rodzinie zastając ją w zupełnie innym momencie – może to w dużej mierze mieć wpływ na to, jak postrzegamy kolejne dzieci i jak doświadczamy z nimi kontaktu.
- Podkreślaj indywidualne mocne strony – Zamiast skupiać się na tym, kto jest „lepszy” w danej dziedzinie, zwróć uwagę na unikalne talenty i pasje Twoich dzieci. Pomyśl o swojej rodzinie jak trener, który świadomy atutów poszczególnych zawodników drużyny może lepiej zaplanować wspólną wygraną.
- Wspieraj współpracę, nie konkurencję – Zachęcaj dzieci do wspólnych działań, które wymagają zespołowej pracy, zamiast rywalizacji.
- Komunikacja i wyrażanie emocji – Naucz dzieci, jak wyrażać swoje uczucia i potrzeby w zdrowy sposób. Pomóż im zrozumieć, że zazdrość czy frustracja to naturalne emocje, które można kontrolować i wyrażać w konstruktywny sposób. Staraj się mówić w sposób odzwierciedlający: „Wygląda na to…”, „Wydaje mi się, że…”, „Widzę, że…” zamiast „Wiem, co czujesz”. Daje to dziecku szanse na zweryfikowanie tego, co usłyszało i ewentualne poprawienie rodzica – w końcu to ono wie najlepiej, co przeżywa.
- Równe zasady – Stosuj konsekwentne zasady dla wszystkich dzieci, aby każde z nich czuło się sprawiedliwie traktowane.
Rywalizacja w rodzeństwie nie musi być problemem, jeśli zostanie właściwie zrozumiana i przepracowana przez rodziców. Istotne jest promowanie atmosfery wzajemnego szacunku, akceptacji i współpracy. To pozwoli dzieciom budować silne i pozytywne relacje na całe życie.
Bibliografia
- Fabry, Adele; Mazlish, Elaine. „Rodzeństwo bez rywalizacji”, Media Rodzina, 2014.
- Tyszka, Zbigniew. „Rodzina we współczesnym świecie”. Wydawnictwo Naukowe UAM, 2003