Okres adolescencji wiąże się z dużą otwartością na nowe doświadczenia. Eksperymentowanie i testowanie swoich granic jest naturalne i wpisane w zdrowy rozwój nastolatków.
Pierwszy zapalony papieros, wypita puszka piwa ma najczęściej miejsce przed ukończeniem osiemnastych urodzin. Na tym etapie życia człowiek ma w sobie większą gotowość, żeby sięgać po substancje zmieniające świadomość, również po te nielegalne. Od niewielu substancji psychoaktywnych można uzależnić się od pierwszego zażycia. W większości przypadków jest to proces, który przechodzi przez takie etapy jak: eksperymentowanie, używanie regularne, nadużywanie, a w końcu uzależnienie. Warto o tym pamiętać, szczególnie w chwilach, kiedy okaże się, że dziecko np. pali marihuanę. Zdarzają się rodzice, którzy w obawie przed uzależnieniem decydują się już na początkowym etapie zgłosić dziecko do ośrodka dla młodzieży uzależnionej. Jest to zły pomysł, który zamiast skutkować abstynencją przyczyni się do rozwoju przygody z używkami. Trzeba pamiętać, że w takich ośrodkach przebywają osoby, które rzeczywiście od wielu lat korzystają z substancji psychoaktywnych. Dzielenie się swoimi historiami może zadziałać zachęcająco zamiast zniechęcająco.
Granica między poszczególnymi fazami uzależnienia jest bardzo płynna i cienka – zwykle trudno jest się zorientować, że coś, co jeszcze niedawno było tylko okazjonalnym dodatkiem do imprez, obecnie jest już niemalże codziennością. Tak działa ludzka psychika – długo wypiera problem, a umysł osoby uzależnionej jest w tym szczególnie dobrze wyspecjalizowany. Dlatego tak ważne są dobre relacje w rodzinie. Rodzic, który zna swoje dziecko, często jest w stanie zainterweniować na wcześniejszym etapie i tym samym uchronić syna lub córkę przed uzależnieniem. Dodatkowo warto wspomnieć, że wspierająca się rodzina, która otwarcie umie ze sobą rozmawiać i chętnie spędza razem czas, jest czynnikiem chroniącym przed uzależnieniami.
Jeżeli zauważysz, że dziecko korzysta z używek, warto rozważyć konsultację ze specjalistą psychoterapii uzależnień. W takiej rozmowie z profesjonalistą dziecko będzie miało szansę przyjrzeć się powodom, dla których substancje psychoaktywne są dla niego atrakcyjne. Otrzyma również rzetelną wiedzę na temat możliwych konsekwencji eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi.
Uzależnienie wiąże się z charakterystycznymi objawami, na które warto być uważnym:
- zmiana wyglądu – zaniedbanie
- włosy, ubranie śmierdzące dymem
- wahania nastroju (od radości do przygnębienia, wybuchów złości)
- zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność)
- wychudzenie
- szybka męczliwość, widoczny spadek energii
- drżenie rąk
- częste przeziębienia, przewlekły kaszel
- skarżenie się na bóle żołądka, bóle głowy, bóle w klatce piersiowej
- częste urazy, ślady po pobiciach
- napady drgawkowe
- zaburzenia w odżywianiu się – jadłowstręt lub wielki apetyt
- utrata zainteresowań
- zaburzenia poznawcze: gorsze zapamiętywanie, trudności w koncentracji
- przyśpieszony sposób wypowiedzi, mowa bełkotliwa, niewyraźna
- napady nieuzasadnionego śmiechu
- drażliwość, agresywne wypowiedzi
- mówienie do siebie
- napady lęku, często na bazie urojeń, omamów
- dziwaczne, niezrozumiałe dla innych zachowania
- przekrwienie spojówek
- rozszerzone źrenice wolno reagujące na światło lub zwężone źrenice niereagujące na światło
- krwawienie z nosa
- problemy z zębami, próchnica
- ślady po wkłuciach dożylnych, domięśniowych, wybroczyny, zasinienia
- wzmożona potliwość
- powolny chód, zaburzenia równowagi, pobudzenie ruchowe, niezborność ruchowa
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych leczy się w formie ambulatoryjnej (poradnie) lub stacjonarnej (kilkutygodniowe lub kilkumiesięczne przebywanie w ośrodku, bez możliwości opuszczania go).
Źródła:
- Schulte – Martwort M. Zaburzenia u dzieci i młodzieży. Co obciąża nasze dzieci i jak możemy im pomóc. Wyd. Dobra Literatura, Słupsk, Warszawa, 2019
- https://www.kbpn.gov.pl/portal?id=490267